Κυριακή 12 Νοεμβρίου 2017

(Πανελλήνια Ένωση για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Παράρτημα Αττικής)

Από την ΠΕΕΚΠΕ (Πανελλήνια Ένωση για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Παράρτημα Αττικής) - για το οποίο είμαστε περήφανοι που υπάρχει και μας στηρίζει...
«Η υποβάθμιση της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία - η “μετεξέλιξη” των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) σε Κέντρα Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΚΕΑ)»
Κύριε Υπουργέ,
Θα θέλαμε να θέσουμε υπόψη σας τα παρακάτω σχετικά με την πρόταση του ΥΠΠΕΘ, η οποία θεωρούμε ότι υποβαθμίζει την Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία γενικά αλλά και από την προτεινόμενη μετεξέλιξη των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) σε Κέντρα Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΚΕΑ).
Η πρότασή σας αυτή αλλάζει ουσιαστικά την υπάρχουσα δομή μεταλλάσσοντας τη σε μια άλλη με διαφορετική στελέχωση, διαφορετικό έργο και υποβάθμιση της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία.

Η έννοια της Αειφορίας, έχει ενταχθεί προ πολλού στο εννοιολογικό πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ), η οποία, αφομοιώνοντάς τη, μετονομάστηκε σε Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΕΠΑ) και αυτή την εκπαίδευση υπηρετούν και τα ΚΠΕ και οι Υπεύθυνοι ΠΕ των Διευθύνσεων.
Η ΕΠΑ προωθεί τις γνώσεις και τις αξίες που είναι απαραίτητες για την αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών, ατομικών και κοινωνικών, με στόχους την Οικολογική Iσορροπία, την Ποιότητα Zωής, τη Δίκαιη Βιώσιμη Aνάπτυξη, την Αλληλεγγύη και την Ειρήνη.
Αυτά τα στοιχεία έχουν ενταχθεί προοδευτικά από το 1987 μέχρι σήμερα στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας και στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι των Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων στα Σχολεία και στα ΚΠΕ, αλλά και στα επιμορφωτικά σεμινάρια, στα δίκτυά μας, στο εκπαιδευτικό υλικό και στις συνεργασίες με τις τοπικές κοινωνίες, με τα Επιστημονικά Ιδρύματα, τους Συλλόγους κλπ.
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και η Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία έχουν αναγνωριστεί ως αναγκαίες προτεραιότητες των εκπαιδευτικών συστημάτων όλων των σύγχρονων χωρών και της χώρας μας.
Προβλήματα παγκόσμια και εθνικά, όπως η εξάντληση των φυσικών πόρων, το ενεργειακό, η κλιματική αλλαγή, η διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων, η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η ρύπανση του αέρα, της θάλασσας και των εσωτερικών υδάτων, οι δασικές πυρκαγιές, η λειψυδρία, η ερημοποίηση και τόσα άλλα, αποτελούν αντικείμενο της ΕΠΑ, τόσο στην έρευνα των Περιβαλλοντικών και Παιδαγωγικών Επιστημών, όσο και στην εφαρμογή στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Φθάσαμε στη χώρα μας να γίνονται χιλιάδες προγράμματα τέτοιας θεματολογίας στα Σχολεία με τη στήριξη των Υπευθύνων ΠΕ των Διευθύνσεων και των ΚΠΕ. Και οι Υπεύθυνοι ΠΕ και τα ΚΠΕ αναγνωρίζονται ως διαφορετικές οντότητες υποστήριξης της ΠΕ, διαχρονικά, από όλους τους Νόμους και τις ΥΑ του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου. Το έργο των Υπευθύνων προσομοιάζει με το έργο των Σχολικών Συμβούλων, ενώ τα ΚΠΕ αποτελούν πρωτοποριακές εκπαιδευτικές και επιμορφωτικές δομές με εργαλεία εκπαίδευσης, εξοπλισμούς και υποδομές. Στελεχώνονται από διεπιστημονικές ομάδες εκπαιδευτικών που προσφέρουν εκπαιδευτικά προγράμματα σε μαθητικές ομάδες, επιμορφωτικά σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτικό υλικό, περιφερειακές εθνικές και διεθνείς δικτυώσεις, τοπικές συνεργασίες για τη διαχείριση του τοπικού περιβάλλοντος, αξιοποιώντας τις υποδομές των ΚΠΕ και τα κοντινά οικολογικά πεδία. Τα οικολογικά πεδία είναι κύριο στοιχείο για την ΕΠΑ η οποία γίνεται στο περιβάλλον, για το περιβάλλον. Ο βιωματικός χαρακτήρας της ΕΠΑ στα πεδία των δασών, των ποταμών, των ρεμάτων, των λιμνών, των ακτών, της πόλης κλπ είναι αυτός που την διαφοροποιεί ουσιαστικά από άλλες μορφές εκπαίδευσης που δεν απαιτούν κάτι τέτοιο. Εφαρμόζουμε τις αρχές της διεπιστημονικότητας, της βιωματικής προσέγγισης, της ομαδοσυνεργατικής μάθησης, του ανοίγματος του Σχολείου στην κοινωνία, του δημοκρατικού διαλόγου, της ανάπτυξης της κριτικής σκέψης και του περάσματος από τα λόγια στις πράξεις. Αυτές οι αρχές μπόλιασαν και άλλα αντικείμενα του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Οι μέχρι σήμερα αξιολογήσεις, ανεξάρτητων αξιολογητών για τα ΚΠΕ, ήταν ιδιαίτερα θετικές και τα ΚΠΕ έχουν χρηματοδοτηθεί για τους σκοπούς τους από το ΕΚΤ, από το ΚΠΣ, το ΕΣΠΑ και από εθνικούς πόρους, ενώ λειτουργούν με 15ετείς συμβάσεις του Υπουργείου με Δήμους και με το ΙΝΕΔΙΒΙΜ. Συνεργάζονται με τους Υπευθύνους ΠΕ, με ΑΕΙ, ΤΕΙ και Ερευνητικά Ιδρύματα, με περιβαλλοντικές ΜΚΟ, με Υπηρεσίες Περιβάλλοντος, με Συλλόγους Γονέων κ.ά..
Το οικοδόμημα αυτό της ΠΕ και της ΕΠΑ στην Ελλάδα, χτίστηκε με μόχθο χιλιάδων Εκπαιδευτικών και Στελεχών Εκπαίδευσης και οι αξιολογήσεις των μαθητών, των εκπαιδευτικών, των γονιών και των τοπικών κοινωνιών έχουν για μας ιδιαίτερη βαρύτητα, ίσως μεγαλύτερη από τα «άριστα» των ανεξάρτητων αξιολογητών.
Οι συντάκτες του σχεδίου γνωρίζουν τι προσέφεραν μέχρι τώρα τα ΚΠΕ στους μαθητές, στους εκπαιδευτικούς και στις τοπικές κοινωνίες; Έχουν σχέση με το όραμα και το σχέδιο ανάπτυξης των εκπαιδευτικών που έστησαν αυτές τις δομές, των συνεργασιών, του μόχθου και του κόστους που απαιτήθηκαν;
Και ας μην αναφερθούν σε αρνητικά παραδείγματα λειτουργίας, γιατί τέτοια υπάρχουν σε όλους τους τομείς παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών και σε κάθε εργασιακή δομή. Ούτε η ανάγκη εξοικονόμησης προσωπικού μπορεί να δικαιολογήσει τέτοιες μεταλλάξεις. Αντί για υποβάθμιση και κατάργηση, ακόμα και σε τέτοιες περιπτώσεις, η άξια διοίκηση κάνει αξιολόγηση, παίρνει μέτρα και κάνει διοικητικές και οργανωτικές αναδιαρθρώσεις με κριτήρια αποτελεσματικότητας.
Στις μέρες μας, περιβαλλοντικές καταστροφές που η συχνότητα και η έντασή τους δείχνουν ότι μάλλον οφείλονται σε μία προϊούσα παγκόσμια κλιματική αλλαγή (Τυφώνες Χάρβεϊ, Μαρία, Ίρμα κ.ά., Πύρινος όλεθρος σε Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, χώρες Βαλκανικής, Κύπρος, Καλιφόρνια, κ.ά. Πλημμύρες στη ΝΑ Ασία κ.ά.), έχουν επιπτώσεις σε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές και καταστροφές οικισμών, υποδομών, παραγωγικών μηχανισμών με τεράστιο οικονομικό κόστος και δείχνουν ότι η Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία είναι πιο επείγουσα προτεραιότητα από ποτέ άλλοτε.
Ας μη θυμόμαστε το Περιβάλλον μόνο όταν συμβαίνουν ατυχήματα με πετρελαιοφόρα ή όταν καίγεται το διπλανό βουνό. Η Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία είναι η σημαντικότερη μεσο-μακροπρόθεσμη επένδυση για τη συμμετοχικότητα των νέων και των αυριανών πολιτών στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και στην οικοδόμηση μιας κοινωνίας δίκαιης, δημοκρατικής, με αλληλεγγύη και ειρήνη.
Η χώρα μας βρίσκεται εδώ και χρόνια σε βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση. Όπως είναι φυσικό, η κρίση χτύπησε και το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο στερείται για την κανονική λειτουργία του, των απαιτούμενων ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Δεν επαρκεί ο υφιστάμενος αριθμός εκπαιδευτικών για να καλύψει τις ανάγκες των Σχολείων. Οι κυβερνήσεις, διαδοχικά, κάνουν περικοπές δαπανών και προσωπικού.
Έτσι και το οικοδόμημα της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία, δέχεται διαδοχικά ισχυρά πλήγματα και αποδυναμώνεται.
Από τις χρονιές 2011 – 2012:
• Μειώθηκε ο αριθμός των Υπευθύνων ΠΕ των Διευθύνσεων και στις περισσότερες Δ/νσεις αντικαταστάθηκαν από Υπευθύνους Σχολικών Δραστηριοτήτων.
• Μειώθηκε το προσωπικό των ΚΠΕ.
• Συγχωνεύθηκαν ΚΠΕ και ανεστάλη η λειτουργία άλλων.
Ενώ, την τελευταία διετία:
• Μειώθηκαν οι διαθέσιμες ώρες για ΠΕ στην ευέλικτη ζώνη του Δημοτικού Σχολείου.
• Αφαιρέθηκαν οι ώρες του ωραρίου των εκπαιδευτικών Β/θμιας για προγράμματα μαθητικών περιβαλλοντικών ομάδων.
• Αφαιρέθηκε το κεφάλαιο της Οικολογίας (!) από τη διδακτέα ύλη της Βιολογίας Γυμνασίου.
• Καταργήθηκε η γραμματειακή υποστήριξη στα ΚΠΕ και περιορίστηκε δραματικά η χρηματοδότηση, ενώ παράλληλα γιγαντώθηκε η γραφειοκρατία.
• Δεν έγιναν προκηρύξεις κάλυψης κενών, ούτε στελέχωση νέων ΚΠΕ που αναγγέλθηκε η ίδρυσή τους (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Θήβα, Εύβοια).
• Χαρακτηρίστηκε ως μη διδακτική η υπηρεσία των εκπαιδευτικών των ΚΠΕ που διδάσκουν σύμφωνα με το καθηκοντολόγιό τους (!) ενώ χαρακτηρίστηκε ως διδακτική η υπηρεσία στελεχών που δεν διδάσκουν!
Στη σημερινή εποχή, παρά τις αντιξοότητες και ενώ οι αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής τόσο παγκόσμια όσο και εθνικά δείχνουν ότι το ενδιαφέρον μας για το περιβάλλον πρέπει να ενταθεί, οι τοπικές κοινωνίες και ο εκπαιδευτικός κόσμος συνεχίζουν την προσπάθειά τους αξιοποιώντας την ΕΠΑ στις συνεργασίες με τα Σχολεία, τις Δ/νσεις και τα ΚΠΕ, αντιλαμβανόμενοι πόσο αναγκαία είναι, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή. Δυστυχώς, με το νέο σχέδιο το ΥΠΠΕΘ καταργεί τους Υπευθύνους ΠΕ και αλλοιώνει ριζικά το χαρακτήρα και την ουσιαστική λειτουργία των ΚΠΕ υποβαθμίζοντας δραματικά τη δυνατότητά τους να προσφέρουν τις υπηρεσίες σχετικά με την ΕΠΑ.
Τι είδους αντίληψη για την Αειφορία έχουν οι συντάκτες αυτού του σχεδίου του ΥΠΠΕΘ; Γνωρίζουν τη σχετική βιβλιογραφία, τα πορίσματα των Διεθνών και Εθνικών Συνεδρίων και τις κατευθύνσεις των Διεθνών Οργανισμών; Γνωρίζουν ότι η Εκπαίδευση για την Αειφορία πρέπει να αποτελέσει διάσταση όλων των γνωστικών αντικειμένων του εκπαιδευτικού μας συστήματος (πχ Ιστορία, Κοινωνιολογία, Οικονομία, Γλώσσα, Φυσική, Χημεία κ.ο.κ.); Ίσως επειδή η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση από τις ρίζες της μπόρεσε να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση αναπτύσσουν μια μονομερή αντίληψη. Και έχοντας αυτή τη στρεβλή αντίληψη για την εκπαίδευση για την Αειφορία σκέφτονται μόνο τα ΚΠΕ νομίζοντας ότι αυτά μόνο αφορά η υπόθεση της ΕΠΑ και βάζουν στον ίδιο χώρο διάφορους μιλώντας για «μετεξέλιξη». Ουσιαστικά προσπαθούν να χωρέσουν ετερόκλητο πλήθος με ετερόκλητες κατευθύνσεις και ετερόκλητους στόχους σε δομές που έχουν αναπτυχθεί για την Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι επικρατεί η λογική της προσπάθειας να βολευτούν αθροίσματα ομάδων με σφετερισμό της υπάρχουσας επιτυχημένης δομής (ΚΠΕ). Με αυτή την εσφαλμένη αντίληψη της έννοιας της Αειφορίας, πλήττεται και η μέχρι τώρα διεπιστημονική στελέχωση των Παιδαγωγικών Ομάδων των ΚΠΕ, απομειώνεται ο αριθμός τους και αποδυναμώνεται η δυνατότητα να προσφέρουν ΕΠΑ στα Σχολεία και τις τοπικές κοινωνίες όπως μέχρι τώρα έκαναν. Στη θέση εκπαιδευτικών Α/θμιας και Β/θμιας, με αυξημένα ουσιαστικά και τυπικά προσόντα στους τομείς της ΕΠΑ και της Οικολογίας, μπαίνουν στα ΚΕΑ εκπαιδευτικοί πληροφορικής (μήπως περισσεύουν;) και στελέχη Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών Θεμάτων. Δε βοηθά την ΕΠΑ η γνώση Πληροφορικής χωρίς παράλληλη παιδαγωγική κατάρτιση και υπάρχουν εκπαιδευτικοί κάθε ειδικότητας με μεταπτυχιακές σπουδές στις ΤΠΕ που θα μπορούσαν να προσφέρουν περισσότερο στα ΚΠΕ από έναν απλό εκπαιδευτικό πληροφορικής. Παλαιότερα είχαμε οπωσδήποτε έναν Δάσκαλο και έναν Βιολόγο (το πρόγραμμα σπουδών της Σχολής του περιέχει εκτεταμένη επιστημονική γνώση Οικολογίας, εμπειρία πεδίου και εκτεταμένη βιωματική εργαστηριακή εμπειρία).
Είναι κεφαλαιώδους σημασίας θέματα για τα Σχολεία μας ο αγώνας κατά των ναρκωτικών και του αλκοολισμού, όπως και θέματα υγείας. Όμως τέτοια θέματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν ξεχωριστό μέρος εκπαίδευσης από τα ΚΠΕ που καλά καλά σήμερα μόλις και μετά βίας ανταποκρίνονται στη ζήτηση Σχολείων για προγράμματα σχετικά με το Περιβάλλον και την Αειφορία; Δεν θα μπορούσαν οι ασχολούμενοι με την Αγωγή Υγείας να συνεργαστούν με τα υπάρχοντα Κέντρα Πρόληψης ή άλλες δομές υγείας για να έχουν και πιο αποτελεσματική στήριξη; Άλλωστε αν ένας εκπαιδευτικός από τους 5 του ΚΠΕ επιφορτιστεί με αυτό το καθήκον αποδυναμώνεται ακόμα περισσότερο η Παιδαγωγική ομάδα. Και να προσθέσω ότι η διάσταση Περιβάλλον και Υγεία πάντα περιλαμβάνεται στα προγράμματα μας (συνέπειες της ρύπανσης, βιοσυσσώρευση κλπ).
Μήπως κανείς από τους συντάκτες του νέου σχεδίου γνωρίζει ότι στη χώρα μας λειτουργούν πάνω από 1200 Πολιτιστικά Κέντρα σε Δήμους, με τα οποία μπορεί να συνδέσει τα πολιτιστικά προγράμματα των Σχολείων και τους συντονιστές τους; Όλοι μας αναγνωρίζουμε την αξία των τεχνών και του πολιτισμού για τη ζωή μας (η Μουσική, η Ποίηση, η Λογοτεχνία, το Θέατρο και άλλες μορφές τέχνης είναι συνδεδεμένες με κάθε εκπαιδευτικό). Άλλωστε, εμείς στα προγράμματά μας εντάσσουμε πάντα την πολιτιστική διάσταση. Αλλά άλλο είναι αυτό και άλλο να αρχίσουν να ασχολούνται τα Κέντρα με χορωδίες, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, ζωγραφική, καλαθοπλεκτική και κεντήματα. Γυρίζουμε στο 1993, εποχή, η οποία έχει ξεπεραστεί από τις διεθνείς εξελίξεις στο χώρο της εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία.
Η εμπειρία μας έχει δείξει ότι το έργο των Υπευθύνων ΠΕ που είναι και το σχετικό με το έργο των ΚΠΕ είναι διαφορετικό. Οι Υπεύθυνοι ΠΕ ασκούν συμβουλευτική στους εκπαιδευτικούς των Σχολείων (τα επισκέπτονται, οργανώνουν συναντήσεις και επιμορφώσεις κλπ) και συνεργάζονται με τα ΚΠΕ. Τα ΚΠΕ συνεργάζονται με τα Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά Ιδρύματα, με τις Υπηρεσίες περιβάλλοντος του Δημοσίου, με περιβαλλοντικές ΜΚΟ, με ομόλογα ιδρύματα του εξωτερικού, τις τοπικές κοινωνίες κλπ και όπως προαναφέραμε προσφέρουν πρότυπα εκπαιδευτικά προγράμματα σε μαθητικές ομάδες, επιμορφωτικά σεμινάρια, σε εκπαιδευτικούς, αναπτύσσουν θεματικές δικτυώσεις, τοπικές και διεθνείς συνεργασίες και παράγουν εκπαιδευτικό υλικό. Σε όλα αυτά μπορεί να υπάρχει και συνεργασία Υπευθύνων ΠΕ. Όμως ούτε οι Υπεύθυνοι ΠΕ μπορούν να επιτελέσουν το έργο της οργανωμένης, εξοπλισμένης και στελεχωμένης δομής των ΚΠΕ, ούτε τα ΚΠΕ τη συμβουλευτική των Σχολείων που επιτελούν οι Υπεύθυνοι ΠΕ ανά Δ/νση Εκπ/σης κατ’ αναλογία με τους Σχολικούς Συμβούλους.
Εδώ και πολλά χρόνια υπογραμμίζουμε ότι αφού στην Αττική ζει περίπου το 50% του πληθυσμού της χώρας και κατά συνέπεια το 50% του μαθητικού και εκπαιδευτικού δυναμικού, θα έπρεπε για να έχουν ίσα δικαιώματα στην πρόσβαση στην ΕΠΑ, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί της Αττικής, η Περιφέρειά μας να έχει περισσότερα ΚΠΕ αναλογικά με τον πληθυσμό και τις ανάγκες. Δυστυχώς, από τότε που τα κριτήρια ίδρυσης ενός ΚΠΕ που προέβλεπαν κάτι τέτοιο παρακάμφθηκαν επικράτησαν επιλογές που αδικούν τα Σχολεία της Αττικής και μειώνουν συνολικά την εκπαιδευτική αποτελεσματικότητα. Θεωρούμε απαραίτητο η αρχή της αναλογικότητας που προκύπτει από αυτή την πραγματικότητα θα πρέπει να κατανέμει τα ΚΠΕ και το προσωπικό σύμφωνα με τις ανάγκες. Το ΥΠΠΕΘ έχει όλα τα στοιχεία για να προχωρήσει σε κάτι τέτοιο (Πόσα Σχολεία έχει κάθε Δ/νση Εκπ/σης; Πόσα προγράμματα Π.Ε. γίνονται; Πόσοι μαθητές και πόσοι εκπαιδευτικοί είναι οι εν δυνάμει χρήστες υπηρεσιών ΕΠΑ; Τι στοιχεία υπάρχουν μέχρι τώρα στο αρχείο του ΥΠΠΕΘ και του ΙΝΕΔΙΒΙΜ για το παραχθέν έργο; Χρειάζεται ο ίδιος αριθμός εκπαιδευτικών και η ίδια χρηματοδότηση σε όλα τα ΚΠΕ; κλπ).
Πιστεύουμε ότι το ΥΠΠΕΘ πρέπει να επανεξετάσει τα θέματα με περισσότερο διάλογο, πιο επιστημονικά, πιο παιδαγωγικά, πιο συνθετικά, πιο δημοκρατικά, ώστε να φωτιστούν όλες οι πτυχές και να αποφύγουμε σοβαρά λάθη και αδιέξοδα. Ίσως κάθε Υπουργός διαχρονικά θα έπρεπε να δοκιμάζει πρώτα πιλοτικά και σε μικρή κλίμακα, κάθε αλλαγή που του προτείνουν οι συνεργάτες του πριν από τις μεγάλες αποφάσεις.
Τέλος καλούμε τα στελέχη της Αριστεράς που κυβερνά και προέρχονται από το Συνασπισμό της Προόδου και της Οικολογίας να μοιραστούν τον προβληματισμό μας.
Για τη Διοικούσα Επιτροπή
Ο Γενικός Γραμματέας Ο Πρόεδρος
Θεμιστοκλής Σμπαρούνης Γιώργος Φαραγγιτάκης


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου